مقدمه:
بطور کلی مفهوم کلاچ عبارت است از یک وسیله برای قطع و یا وصل، که در سیستم‌های انتقال نیرو بکار برده می شود. به عبارت دیگر در سیستم های انتقال نیرو، توان و نیرویی که در موتور تولید میشود برای استفاده به شکلی دیگر و یا استفاده در جایی دیگر نیاز به استفاده از دیسک و صفحه کلاچ دارد. دلیل آن این است که بتوان بر روی این انتقال نیرو، کنترلی را اعمال کرد، ساده ترین راه بهره گیری از یک کلاچ است، تا هر زمان که نیاز به توقف انتقال نیرو باشد، این عمل انجام پذیرد و بالعکس. مشهودترین استفاده از کلاچ که بهترین مثال آن نیز هست، استفاده در اتومبیل ها و وسایل نقلیه است.
عملکرد کلاچ در خودرو:
در واقع کلاچ یک اتصال اصطحکاکی بین موتور اتومبیل به عنوان منبع تولید نیرو و جعبه دنده اتومبیل برقرار میکند. زمانی که کلاچ اتومبیل درگیر است در واقع توان از موتور به جعبه دنده و از آنجا به چرخ ها منتقل میشود. اما گاهی لازم است که دنده مورد استفاده در جعبه دنده خودرو بر اساس شرایط جاده و سرعت حرکت خودرو تغییر یابد. برای اینکه بتوان این تغییر را به راحتی ترتیب داد، لازم است که توان را از چرخ دنده هایی که در جعبه دنده وجود دارند، قطع کرد. برای قطع کردن ارتبـاط توانی بین جعبه دنده و موتور از کلاچ استفاده میشود. این کار برای راننده اتومبیل در حد فشردن پـدال به کمک پای خویش است. در واقع فشردن پدال پایی سبب فاصله گرفتن محور جعبه دنده از صفحه در حال چرخش موتور (فلایویل) خواهد شد. به عبارت دیگر بوجود آمدن فاصله، یعنی قطع ارتباط و انتقال توان. در این حالت راننده برای مـدت کوتاهی پدال کلاچ را نگه می‌دارد و در زمانی که جعبه دنده تحت تاثیر هیچ نیروی خاصی قرار ندارد دنـده مناسـب را انتخـاب نموده و جعبه دنده را در آن دنده مطلوب قرار می‌دهد و در نهایت پدال کلاچ را رهـا مـی‌کنـد. در ایـن حالـت نقل و انتقال تـوان از موتور به جعبه دنده دوباره از آغاز خواهد شد.
محل قرار گیری کلاچ
قطعات اصلی مجموعه کلاچ:
مجموعه کلاچ از چهار قطعه اصلی زیر تشکیل شده است:
- صفحه
- دیسک
- بلبرینگ
- دوشاخه
در خودروهایی که عملکرد تعویض دنده آنها بصورت دستی و کلاچ آنها بصورت مکانیکی است، در واقع به طور میانگین در هر ۱۰۰کیلومتر رانندگی در مسیرهای شهری پر ترافیک، بیش از ۷۰۰ بار عمل تعویض دنده از طریق گرفتن کلاچ صورت می‌گیرد، پس می توان چنین نتیجه گرفت که مجموعه کلاچ باید از مقاومت بسیار بالایی در برابر گرما و فرسایش حاصل از اصطحکاک و تنش را داشته باشد.
سیستم کلاچ خودرو
صفحه کلاچ
این قسمت وسیله ای است برای به حرکت درآوردن سایر قسمت های کلاچ. صفحه کلاچ حاوی رویه های اصطحکاکی (لنت های صفحه کلاچ ) است که به یک صفحه فولادی پرچ شده اند. صفحه فولادی حرکت دورانی را بوسیله فنرهای پیچشی به صفحه داخلی انتقال می‌دهد. صفحه داخلی با یک محور خروجی از موتور که محور ابتدایی دستگاه انتقال حرکت است در تماس است. رویه‌های اصطحکاکی بین دو عضو محرک یعنی چرخ طیار و صفحه فشار در اثر نیروی وارده از فنرهای بین روپوش و صفحه فشار بصورت کامل تحت فشار قرار می گیرند.
در واقع صفحه کلاچ یک قطعه مصرفی است و دیر یا زود به اتمام می رسد. موارد زیر سبب می شود که عمر آن کمتر شود:
- رانندگی با شتاب زیاد
- فشار آوردن به موتور در سر بالایی
- تعداد زیاد سرنشینان خودرو
- گذاشتن پا روی پدال کلاچ در حین رانندگی
در زمان رانندگی، هرگز پای خود را بصورت مستمر روی کلاچ قرار ندهید، در واقع پس از تعویض دنده، پای خود را از روی پدال بردارید. در نظر داشته باشید که حتی کوچکترین تماس پای شما با پدال کلاچ، عمر صفحه کلاچ را کم می کند.
صفحات کلاچ
علائم نشان دهنده ضعیف شدن صفحه کلاچ:
- پدال کلاچ سفت و خشک شده و حالت ارتجاعی و فنری خود را از دست داده باشد.
- مان رها کردن کلاچ، پای شما سریعاً به عقب پرتاب شود.
- اگر دنده ها در هنگام جا زدن صدا می کنند.
- اگر در هنگام حرکت، دور موتور افزایش پیدا می کند اما سرعت، به آن نسبت افزایش نمی یابد.
- پله پله شدن کلاچ ممکن است به سبب خشکی و خرابی سیم کلاچ نیز باشد.
انواع کلاچ
از لحاظ عملکرد، می توان کلاچ‌ها را به ۴ دسته عمده تقسیم نمود:
در واقع این نوع کلاچ‌ها دو حالت کاربردی دارند؛ خلاص و درگیری کلی. در هنگام فعالیت کلاچ‌های بدون لغزش، همانطور که از اسمش مشخص است، هیچگونه لغزش و سایشی مشاهده نمی شود.
در زمان گردش از یک سمت، این کلاچ‌ها مانند موارد بدون لغزش عمل میکنند اما در زمان گردش در جهت عکس، دو صفحه بر روی هم سر می‌خورند و در حقیقت هیچگونه انتقال نیرویی اتفاق نمی افتد. بنابر این، این کلاچ‌ها یکطرفه هستند و برای کارآیی خاصی تعبیه شده اند.
از جمله خصوصیات مثبت این نوع کلاچ می توان به بی‌سر و صدا بودن آن، نداشتن سایش و انتقال خوب گرما به دلیل استفاده از سیال اشاره کرد. در کلاچ‌های هیدرولیکی در حقیقت نیرو پس از عبور از یک صفحه و گذر از سیال، به صفحه متحرک مورد نظر انتقال می یابد.
از حیث محیط کاری این نوع کلاچ‌ها به دو دسته تر و خشک تقسیم می‌شوند. کلاچ تر که صفحاتش بطور معمول از جنس برنج و فولاد است، در محفظه‌ای از روغن قرار دارد. اما در کلاچ خشک که دارای کاربری بیشتری است از روغن خبری نیست. اکثر کلاچ‌های امروزی دارای یک اتصال اصطحکاکی و گاه هیدرولیکی بین موتور و گیربکس هستند. اساس عملکرد این کلاچ‌ها در واقع درگیری دو صفحه با ضریب اصطحکاک بالاست. کلاچ های خشک شامل انواعی است از جمله کلاچ‌های مخروطی، تک صفحه‌ای، چند صفحه‌ای، نیمه گریز از مرکز، گریز از مرکز، تسمه ای، مغناطیسی و . . . می‌شوند.
انواع کلاچ‌های اصطحکاکی:
همانطور که از نام این کلاچ پیداست سطوح اصطحکاکی آن به شکل مخروطـی است. زمانی کـه کـلاچ در گیر می شود، گشتاور به وسیله فلایویل که سطح داخلی آن به شکل مخروطی است به سـطح مخروطـی دیگـری کـه درون فلایویل قرار دارد منتقل می شود. برای خلاص کردن کـلاچ باید سـطح مخـروط خـارجی به مقدار کمـی از درون فلایویل بیرون کشیده شود تا تماس دو سطح قطع گردد.
مزایا:
در مواردی که فشار یکسان بر پدال وارد می شود، نیروی اعمالی برروی سطوح اصطحکاکی در این حالت بزرگتر از نیروی محوری اعمال شده نسبت به کلاچ صفحه ای است.
معایب:
اگر زاویه مخروط از حدود 20 درجه، کمتر انتخاب شود، ممکن است حالت خود قفلی پـیش آید و جـدا کردن دو سطحی که با هم در حالت چرخش هستند دشوار خواهد شد.
کلاچ تک صفحه ای Clutch Plate Single
در واقع در این نوع کلاچ، صفحه اصطحکاکی بین فلایویل و صفحه فشارنده قرار داده می شود و نیروی اعمـالی بوسیله صـفحه فشارنده، سطوح را به هم می چسباند. این نیروی اعمالی از طریق پدال که توسط راننده فشرده می شود تولید می شود. این نیرو سبب فشرده شدن انگشتی متصل به صفحه فشارنده شده و بدین ترتیب نیرو را از پای راننـده بـه صفحه اصطحکاکی منتقل می کند.
مزایا:
تعویض دنده در این نوع کلاچ نسبت به کلاچ مخروطی آسانتر است، به این دلیل که در واقع جابجایی پـدال در ایـن حالـت کمتـر بوده و همچنین مانند کلاچ مخروطی مشکل قفل شدن را ندارد.
معایب:
سخت بودن فنرها در این نوع کلاچ نسبت به حالت مخروطی بیشتر است و در نتیجـه نیـروی فشار دهنده بزرگتری مورد نیاز است.
کلاچ تک صفحه ای با فنر دیافراگمیClutch Spring Diaphragm
این نوع کلاچ ها دارای اساس کاری مانند کلاچ تک صفحه ای است، فقط با این تفاوت که در اینجا بجـای فنرهـای پیچـشی از فنـر دیافراگمی استفاده می شود؛ در واقع این فنرها در حالت عادی به شکل مخروط ناقص هـستند، امـا زمانی کـه فـشرده شوند حالت تخت به خود می گیرند.
مزایا :
ذخیره انرژی در امتداد شعاعی طرح نهایی این کلاچ رخ می دهد که در امتداد محـوری بـه مراتـب کـوچکتر و جمـع و جورتر خواهد بود. فنر دیافراگمی نسبت به فنرهای تخت کمتر تحت تاثیر نیروی گریـز از مرکـز قـرار مـی گیرنـد، به همین دلیل برای استفاده در دورهای بالاتر مناسب هستند. در حقیقت در این طرح، فنر دیافراگمی از سویی بعنوان فنر فـشارنده و از سوی دیگر بعنـوان قطعـه ناخنی عمل می کند، به همین دلیل این قطعات از سیستم حذف شده و سبب کاهش وزن کل و سر و صدای سیستم می شوند. در خصوص فنر مارپیچی رابطه بین نیرو و جابجایی فنر بصورت خطی است. از این رو با سایش صفحات اصطحکاکی، نسبت مقدار نیـروی فـشارنده آنها کاهش می یابد. این در حالی است که در مورد فنر دیافراگمی این رابطه غیر خطی بـوده و مـی تـوان آن را بـه نحـوی طراحـی کرد که حساسیت کمتری به سایش داشته باشد.
معایب:
نیرو در فنر دیافراگمی در مقایسه با فنرهای پیچشی کمتر است، بنابراین تنها در ماشینهای سبک می توان از اینها بهره برد.
این کلاچ در عملکرد همانند کلاچ تک صفحه ای است و تنها تفاوت آن در اینجاست که بجای یـک صـفحه کـلاچ، بـه تناسـب گشتاور انتقالی بوجود آمده از چندین صفحه اصطحکاکی استفاده می شود. این امر خود سبب می شود که کلاچ بتوانـد گشتاور بزرگتری را انتقال دهد. بنابراین بیشترین کاربرد این نوع کلاچ ها در خودروهای سنگین یـا خودروهـای مـسابقه ای است که بـه انتقـال گشتاور بزرگتری نیاز دارند.
کلاچ نیمه گریز از مرکز Clutch Centrifugal-Semi
در واقع در این نوع کلاچ ها، فنرها به گونه ای طراحی می شوند که بتوانند به انتقال گشتاور در سرعت‌های معمولی کمک کنند، این در حالی است که در سـرعت‌های بـالاتر نیروی گریز از مرکز است که به انتقال گشتاور کمک می کند. در این نوع از کلاچ ها نیروی گریز از مرکز از طریق وزنه هایی ایجاد می شود که همراه سایر اجزا به دور کلاچ می گردند.
کلاچ گریز از مرکز Clutch Centrifuga
بر خلاف کلاچ های نیمه گریز از مرکز، در این نوع از کلاچ ها، تنها از نیروی گریز از مرکـز بـرای ایجاد فـشار بـر روی صفحات و درگیر کردن کلاچ استفاده می شود. از جمله مزایای این نوع کلاچ می توان به این نکته اشاره کرد که به پدال کلاچ نیـازی نـدارد. در واقع کنتـرل کلاچ بصورت اتوماتیک است و بوسیله دورموتور صورت می گیرد. خودروهایی که از این نوع کلاچ ها اسـتفاده مـی کننـد، توانـایی توقف بوسیله درگیر شدن را دنده را دارند، آنهم بدون خاموش شدن خودرو. در حقیقت در این حالت به مهـارت زیاد راننده احتیاجی نیست.
عمر مفید دیسک و صفحه کلاچ:
دوستان و رانندگان عزیزی که هر روز از ماشین خود استفاده می کنند خوب می‌دانند که در هر بار که کلاچ را فشار می دهند چند قطعه با هم درگیر می شوند تا بتوانند قدرت موتور را به چرخ ها انتقال دهند و باعث حرکت خودرو شوند. ذکر این نکته ضروری است که سیستم کلاچ خودرو بعد از گذشت ۵۰ الی ۶۰ هزار کیلومتر نسبت به نوع رانندگی باید تعویض و یا حداقل رگلاژ شود. البته همانطور که بیان شد این موضوع به نوع رانندگی شما بستگی دارد.
بهترین زمان تعویض دیسک و صفحه کلاچ
۱ – اگر خودرو را در دنده ۱ بگذارید و کلاچ را رها کنید، و ببنید که موتور و اتاق خودرو به لرزه می افتد در حقیقت زمان تعویض دیسک و صفحه است. البته این لرزش کاملا متفاوت است. این یک نشانه واضح و دقیق است برای تعویض دیسک خودرو.
۲ – اگر خودرو را در حال سکون در دنده ۲ قرار دهید و کلاچ را رها کنید و مشاهده کنید که خودرو حرکت کرده و خاموش نشد در حقیقت دیسک و صفحه تمام شده است. اما اگر خودرو سریع خاموش شد، هنوز زمان تعویض صفحه کلاچ فرا نرسیده است؛ به همین سادگی می توانید تشخیص دهید!
۳- اگر در سر بالایی نیمه شدید، نیاز به تعویض دنده به شماره‌های سنگین بسیار مشهود بود، زمان آن رسیده است که صفحه کلاچ را تعویض کنید.
۴- اگر برای شما هم پیش آمده که پشت فرمان متوجه شده اید، ماشین زیاد گاز می‌خورد ولی حرکت و شتاب خوبی ندارد! زمان آن رسیده که دست به جیب شوید.
۵- زمانی اتفاق می افتد که دنده‌های خودرو، خصوصا دنده یک و دنده عقب خوب جا نمی افتد و به سختی انجام می شود. این مشکل در ترافیک‌های سنگین نیز به وضوح قابل مشاهده است.
کیت دیسک و صفحه کلاچ ساکس
به طور خلاصه ایرادات رایج دیسک و صفحه کلاچ به شرح زیر است:
- کلاچ بوی سوختگی می‌دهد
- کلاچ روغن زده است
- فشار غیر استاندارد به مجوعه وارد شده است
- لنت صفحه کلاچ سوخته است
- کلاچ سر می‌خورد
- لقی غیر مجاز بین پدال کلاچ و متعلقات وجود دارد
- صفحه کلاچ روغن زدگی دارد
- فنر خورشیدی معیوب است
- فلایویل تاب دارد و خارج از مرکز می‌چرخد
- صفحه کلاچ ساییدگی بیش از حد دارد
- سیم کلاچ سفت است
- کلاچ صدا می‌دهد
- لنت‌های صفحه کلاچ فرسوده شده‌اند
- انگشتی‌ها تنظیم نیستند
- پدال کلاچ خلاصی کامل ندارد
- بخش لغزنده دو شاخه کلاچ ساییدگی دارد
- فنرها ضعیف شده‌اند
- بلبرینگ‌ها فرسوده شده‌اند و نیاز به گیریس‌کاری دارند
- فنرهای ارتعاش‌گیر لوله‌ای معیوبند
دیسک و صفحه کلاچ – فلایویل
کلاچ هوشمند
عمل کلاچ گیری در خودرو یکی از مواردی است که بصورت مکرر در رانندگی اتفاق می افتد و اگر در شرایط ترافیکی سنگین شهری باشید سبب تنش های عصبی و خستگی های بسیار مزمن و شدید می شود. عدم استفاده از پدال کلاچ برای جانبازان و معلولین و تمامی رانندگانی که از دردهای مزمن کمر، پا و یا ستون فقرات رنج می برند، امری غیر ممکن یا بسیار مشکل است. طرح کلاچ اتوماتیک هوشمند یک سیستم تماما مکاترونیکی است که بر اساس پردازش اطلاعات دریافتی از درخواست راننده ی خودرو (تحریک پدال های گاز و ترمز) و سیگنال های متعارف سیستم مدیریت موتور (EMS) ، با استفاده از پردازشگر کامپیوتری مجهز به میکرو کنترلر و نرم افزار خاص عملکرد کلاچ انجام می شود. کلاچ اتومات هوشمند محصولی است که توانسته جایگزین کلاچ گیری با پا شود و شامل قطعات و مجموعه های زیر است :
1. سیستم کلاچ که عمل کلاچ گیری و رها سازی آن را انجام می دهد.
۲. برد کنترلی
۳. سر دنده شستی دار
۴. ولوم کنترلی میزان و موقعیت نیم کلاچ و کلید ON/OFF که امکان بهره گیری از کلاچ برقی و یا کلاچ پایی را فراهم می کند.
فروشگاه انلاین یدک پارسا
فروش انواع دیسک و صفحه وبلبرینگ کلاج اتومبیل سواری
www.onlineyadakparsa.ir
http://onlineyadakparsa.ir/?s=g&post_type=product
http://onlineyadakparsa.ir/?ref=50
